پهنه بندی آلودگی هوای شهر تهران با مگنتومتری خاک و برگ گونه های زبان گنجشک, کاج و توت

آلودگی هوا از پیامدهای فعالیت بشر، به ویژه در قرن بیستم است که آثار مستقیم و غیر مستقیمی بر انسان و محیط پیرامون آن دارد. شهر تهران یکی از آلوده ترین شهرهای جهان بشمار می رود. این تحقیق با استفاده از یک روش نوین تحت عنوان مغناطیس سنجی، به بررسی برخی عناصر آلوده کننده هوا در برگ گونه های درختی موجود در فضای سبز شهری تهران می پردازد. این عناصر توسط دود ناشی از کارخانه ها و وسائط نقلیه روی سطوح برگی رسوب می-کنند. برگ های درختان به دلیل داشتن سطوح وسیع قابلیت جمع آوری این گردو غبارها را دارند. نمونه گیری در مهرماه 1389 و در طی 15 روز صورت پذیرفت. برای این کار از تقسیمات شهری شهرداری تهران(مناطق 22 گانه) استفاده شد. در مرحله بعد با استفاده از نتایج بدست آمده اقدام به پهنه بندی میزان آلودگی هوا در مناطق بیست و دو گانه شهر تهران شد. نمونه های برگی سه گونه توت (morus alba)، زبان گنجشک ((fraxinus rotundifolia و کاج تهران (pinus eldarica ) و نمونه های خاک از 100 نقطه واقع در مناطق بیست و دو گانه شهر جمع آوری گردید. سپس نمونه ها در کیسه های پلاستیکی بسته بندی شد و قبل از انجام آزمایش، در دمای °c5 نگهداری شدند. در مرحله بعد نمونه ها در فضای باز خشک شد و بعد از پودر کردن در داخل قوطی های cm3 6 قرار داده شد. بعد از آماده سازی اولیه نمونه ها، میزان پذیرفتاری مغناطیسی (susceptibility) در آنها اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که در بین مناطق 22 گانه مناطق 9، 11، 12، 14 و 15 واقع در مرکز و جنوب شرق تهران جزء آلوده ترین مناطق به شمار می آیند. این مناطق به دلیل بالاتر بودن جمعیت در واحد سطح آنها از ترافیک وسائط نقلیه بیشتری نسبت به دیگر مناطق برخوردار هستند. همچنین با توجه به نتایج پژوهش، گونه توت بیشترین جذب آلودگی را در بین گونه های بررسی شده داشته است. به طوری که متوسط بالاترین میزان پذیرفتاری در سیستم si در گونه توت برابر(m3 kg-1)6-10×498 می باشد. علاوه بر این بیشترین تمرکز انواع فلزات در قسمت های مرکزی، جنوب و جنوب شرق تهران است. هم چنین در بین عناصر مختلف بیشترین آلودگی مربوط به عناصر al و fe بوده به طوری که حتی کمترین میزان غلظت عنصر آهن(773 میلی گرم بر کیلوگرم در منطقه 3)، از حد استاندارد آن (300 میلی گرم بر کیلوگرم) بالاتر می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که در مقایسه با دیگر روش های پایش آلودگی هوا روش مغناطیس سنجی جهت بررسی میزان آلودگی هوا، با استفاده از برگ های گیاهی روشی ساده، غیر مخرب و مقرون به صرفه بوده که حتی نسبت به سطوح کم آلودگی نیز از حساسیت بالایی برخوردار است.